هر خودرو از اجزا و قطعات متعددی ساخته شده که برخی از آن ها مصرفی بوده و پس از مدتی استفاده فرسوده شده و باید تعویض شوند. شمع خودرو یکی از همین قطعات است؛ درست کار نکردن شمع می تواند اختلالاتی را در عملکرد سایر اجزای خودرو به وجود آورد. در این مطلب نشانه های فرا رسیدن زمان تعویض شمع را بررسی کرده و چگونگی تعویض شمع توسط خودتان را آموزش می دهیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
شمع خودرو و کاربرد آن
شمع قطعه ای است که در سیلندر اتومبیل قرار گرفته و در ساختار خود دو الکتورد مجزا داشته که شکاف کوچکی بین آن ها وجود دارد. وظیفه این قطعه انتقال جریان الکتریکی از سیستم احتراق به محفظه احتراق موتور است. جرقه ایجاد شده منجر به انفجار مخلوط سوخت و هوای فشرده می شود و روشن شدن موتور را در پی دارد. در صورت درست بودن شرایط، پیستون ها به حرکت آمده، موتور روشن می شود و مخلوط سوخت و هوا به آرامی می سوزد.
شمع ها علاوه بر تحمل گرما و فشار زیاد درون سیلندر و تامین جرقه، وظیفه از بین بردن رسوبات حاصل از مواد افزودنی سوخت یا سایر آلاینده ها را نیز بر عهده دارند.
چرا شمع نیاز به تعویض دارد؟
اگر شمع نتواند جرقه مورد نیاز را تامین کند، طبیعتا اتومبیل روشن نخواهد شد. از این رو سالم بودن شمع تاثیر مستقیم بر عملکرد موتور دارد؛ ضعیف یا معیوب بودن شمع سبب بروز احتراق ناقص یا میس فایر هنگام استارت زدن و شتاب گرفتن خودرو می شود. در این وضعیت مقدار زیادی سوخت هدر رفته و خودرو نمی تواند قدرت خود را حفظ کند.
علاوه بر لزوم تعویض شمع در صورت خرابی، اگر مدت طولانی است که از شمع ها استفاده می کنید نیز باید به فکر تعویض آن ها باشید. شمع ها به طور مداوم با مخلوط سوخت و هوا در تماس هستند و پس از مدتی رسوبات حاصل از این تعامل روی آن ها جمع می شود که احتراق زودتر از موعد سوخت را به دنبال دارد. در نتیجه تامین انرژی خودرو نامنظم خواهد بود.
نکته مهم دیگر، منبسط شدن شکاف شمع در شمع های فرسوده و کهنه است؛ این شکاف محل عبور جریان الکتریکی هنگام جرقه زدن است تا شرایط برای احتراق کامل به خوبی فراهم شود. به مرور زمان حرارت شدید، کثیفی، ساییدگی و فرسودگی سبب بزرگ شدن این شکاف شده و به این ترتیب احتراق به طور ناقص و نامنظم رخ می دهد.
زمان تعویض شمع خودرو
این قطعه مانند بسیاری از اجزای خودرو نیاز به تعویض زود هنگام و مداوم نداشته و پس از چند سال استفاده تعویض آن الزامی می شود. به طور کلی توصیه می شود که پس از طی ۵۰۰۰۰ کیلومتر نسبت به بررسی و تعویض شمع های اتومبیلتان اقدام نمایید. از دیگر عوامل موثر در طول عمر شمع ها، جنس شمع است؛ به عنوان مثال شمع های مسی نسبت به انواع ساخته شده از مواد باکیفیت تر و مقاوم تر، طول عمر کم تری دارند.
نشانه‌هایی که می‌گویند وقت تعویض شمع است
اگرچه بهتر است شمع ها را پیش از آن که ناچار به انجام این کار شوید، تعویض کنید اما گاهی اوقات ممکن است این قطعه زودتر از آن چه شما پیش بینی کرده اید خراب شود. در این صورت با شناخت نشانه ها و علائم می توانید عیب یابی کرده و مشکل را بر طرف کنید. در ادامه برخی از نشانه های خرابی شمع را بررسی کرده ایم:
۱. ماشین به سختی روشن می‌شود
هرگاه با مشکل روشن نشدن اتومبیل مواجه می شوید، اولین احتمالی که به سراغ بررسی آن می روید، باتری خودرو است. اما اگر از سلامت باتری مطمئن هستید، باید وضعیت شمع ها را چک کنید. فرسودگی شمع ها یا مسدود شدن آن ها تامین جرقه برای روشن شدن اتومبیل را مختل می کند و موتور برای روشن شدن باید فشار بیشتری را متحمل شود.
۲. احتراق ناقص یا میس‌فایر صورت گرفته است
کاربردهای واشر را می‌توان به طور کلی در سه دسته جا داد:
۳. مصرف سوخت بالا می‌رود
فرسودگی شمع فشار زیادی به موتور وارد کرده و باعث می شود موتور بیش از توان خود کار کند. دلیل آن هم ناتوانی شمع معیوب در سوزاندن کامل سوخت درون محفظه احتراق است. بنابراین بنزین زیادی هدر می رود. در نتجیه بالا رفتن ناگهانی و بی دلیل مصرف سوخت اتومبیل می تواند نشانه دیگری برای خرابی شمع باشد.
۴. موتور در هنگام در جا کار کردن صدای بلندی دارد
اگر در حالت کار کردن در حالت در جا صدای کوبش، تق تق یا تلق تلق از موتور به گوشتان رسید، احتمال دارد که مشکل از شمع های خودرو باشد.
۵. اتومبیل به‌سختی گاز می‌خورد یا شتاب می‌گیرد
گاهی اوقات ممکن است احساس کنید هنگام گاز دادن ماشین به سختی شتاب می گیرد؛ در این صورت باید به سراغ بررسی شمع ها بروید. چرا که شمع کهنه یا معیوب نمی تواند جرقه ای که مخلوط سوخت و هوا برای اشتعال در محفظه احتراق نیاز دارند را تامین کند.
۶. صدای موتور بلندتر از حد معمول است
هرگاه صدای موتور از حالت عادی بیشتر شد، باید این احتمال را در نظر بگیرید که شمع ها دچار مشکل شده اند. این مسئله در ماشین های چهار، شش و هشت سیلدر اتفاق افتاده و تفاوتی ندارد. بروز اختلال در عملکرد یکی از سیلندرها بر کارایی سیلندرهای دیگر نیز اثر گذاشته و سبب ایجاد صداهای غیر عادی مانند تلق تلق می شود.
۷. چراغ چک موتور روشن می‌شود
چراغ چک بروز مشکلات مختلف در قطعات خودرو را هشدار داده و هر خطایی را با یک کد نمایش می دهد. در صورت خرابی شمع ها نیز چراغ چک روشن می شود. بنابراین بهتر است به یک مکانیک باتجربه مراجعه کنید تا وضعیت سلامت شمع و سایر قطعات را بررسی کرده و اگر مشکل از شمع ها است، آن ها را تعویض کند.
آیا شمع باید سرویس شود؟
یکی از کارهایی که به افزایش طول عمر شمع ها کمک می کند، تمیز کردن آن ها است. رسوبات و آلودگی هایی که به مرور روی شمع ها انباشته شده و آن ها را مسدود می کند، سبب فرسودگی این قطعه شده و به همین دلیل رسیدگی و تمیز کردن این قطعه برای طولانی تر کردن عمر آن ضروری است.
نحوه تعویض شمع خودرو مرحله به مرحله
پیشنهاد می شود برای تعویض شمع ها به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید اما با این حال اگر به تعمیرات علاقه داشته و از مسائل فنی سر در می آورید می توانید با انجام مراحل زیر، خودتان نسبت به تعویض شمع ها اقدام نمایید:
۱. قبل از هر چیز ایمنی را رعایت کنید
ابتدا اتومبیل خود را در محلی صاف و خشک پارک کرده و از خنک بودن موتور مطمئن شوید. محفظه موتور باید تمیز و عاری از هر گونه آلودگی باشد تا هنگام تعویض شمع هیچ ماده اضافه ای وارد سیلندرها نشود. همچنین هنگام جدا کردن باتری مراقب باشید در پایانه های مثبت و منفی اتصال کوتاه ایجاد نشود.
۲. وایر شمع را بردارید
هنگام جدا کردن وایر توجه داشته باشید که صدمه ای به روکش لاستیکی وارد نشده و پایانه وایر (سیم) از انتهای وایر پاره نشود. در صورت آسیب دیدگی روکش سیم حتما از انبردست استفاده کنید. برای جدا کردن وایر از شمع لازم است روکش را به جلو و عقب بپچیانید. دقت کنید که ترمینال فلزی متصل به شمع درون روکش نیز آسیب نبیند. چرا که ممکن است بعدها سبب احتراق ناقص شود. چنانچه ۵ تا ۷ سال است که از وایر شمع فعلی استفاده می کنید حتما آن ها را تعویض کنید.
۳. کویل شمع را بردارید
کویل به طور مستقیم به انتهای شمع وصل شده و دارای روکش لاستیکی عایق است. برای برداشتن کویل شمع لازم است به کمک یک پیچ گوشتی کوچک زبانه قفل را فشار داده و کانکتور برق را از کویل احتراق جدا کنید. پس از آن باید پیچ نگهدارنده را برداشته و سیم پیچ را یک چهارم دور بچرخانید تا باز شود. حال کافی است کویل را به سمت بالا کشیده و جدا کنید. در صورتی که کوئل فرسوده شده است، این قطعه را نیز تعویض نمایید.
۴. شمع را باز کنید
به وسیله آچار بکس بلند شمع را شمع را نیم دور خلاف جهت عقربه های ساعت بچرخانید. اگر حس کردید با تکان دادن به سمت عقب و جلو شمع آزاد نشده و نمی توانید آن را بچرخانید، دست از تلاش بردارید و اجازه دهید یک تعمیرکار ماهر این کار را انجام دهد. زیرا احتمال آسیب دیدن شیارهای سرسیلندر وجود داشته و برای تعمیر آن باید موتور به طور کامل پیاده شود که بسیار هزینه بر است.
۵. شمع‌های جدید را نصب کنید
نکته مهمی که در این مرحله باید در نظر داشته باشید، ترتیب خاص تولید جرقه شمع ها است. بنابراین اگر آن ها را همزمان جدا می کنید باید حتما علامت گذاری کنید تا بتوانید شمع های جدید را در جای درست خود قرار دهید.
شمع های جدید باید دارای رزوه های سالم و موازی و الکترودهای سالم باشند و شکستگی، شکاف یا خراشی در عایق سیم یا روکش کویل وجود نداشته باشد. همچنین اندازه شکاف شمع های جدید باید با شمع های قدیمی برابر باشد. برای نصب شمع ها از آچار گشتاور استفاده کنید.
۶. کویل‌ها را سرجایشان قرار دهید
حال باید تمام قطعاتی که جدا کرده بودید را مجددا در جای خود قرار دهید؛ کمی گریس وایر شمع را به روکش وایر یا کویل زده و آن ها نصب کنید. هر وایر باید به شمع مربوط به خود وصل شود. پیچ نگهدارنده، کانکتور الکتریکی و باتری را نیز دوباره در جای خود قرار دهید.
۷. موتور را روشن کنید
پس از نصب تمام قطعات در جای خود استارت بزنید؛ اگر مشکلی وجود نداشت یعنی کار تمام شده است اما اگر چراغ چ روشن شد باید خودرو را به تعمییرگاه برده و از مکانیک بخواهید آن را عیب یابی کند. چشمک زدن چراغ چک می تواند نشانه احتراق ناقص در سیلندر باشد. رانندگی مسافت طولانی در چنین وضعیتی کار درستی نیست؛ زیرا ممکن است سبب آسیب به مبدل کاتالیست شود.
جمع بندی
شمع یکی از اجزای مهم و تاثیرگذار در عملکرد صحیح اتومبیل است و باید پس از طی ۵۰ هزار کیلومتر یا ۵ تا ۷ سال استفاده تعویض شود. هرگز با شمع خراب رانندگی نکنید چرا که این کار به سایر قطعات خودرو آسیب می زند. برای خرید شمع دو پلاتین، شمع سوپر تک پلاتین، شمع سی ان جی و شمع یورو ۴ می توانید به فروشگاه اینترنتی لوازم و قطعات یدکی HPC مراجعه کرده و انواع قطعات را به طور عمده و با ضمانت مرجوعی خریداری کنید.