از جمله قطعات مکانیکی خودرو که وظیفه چرخش صاف و یکنواخت و نرم چرخ ها را بر عهده دارد، بلبرینگ است. این قطعه باید توانایی تحمل بار را داشته باشد تا به این ترتیب مانع از سایش، اصطکاک و فرسودگی قطعات شده یا دست کم فرسایش را به حداقل برساند.
حدود ۲۰۰ سال پیش یک آهنگر اهل ولز نخستین بلبرینگ را طراحی کرد و ساخت. این قطعه بسیار ساده و ابتدایی بود و چند سال بعد یک صنعتگر آلمانی با ایجاد تغییراتی، آن را از حالت ساده اولیه خارج کرده و طراحی حرفه ای تری به آن بخشید تا این که بلبرینگ های امروزی با شکل فعلی ساخته شدند.
بلبرینگ چیست؟
بلبرینگ یا به اصطلاح عامیانه تر، بیرینگ قطعه ای مکانیکی است که در دسته بندی یاتاقان ها قرار می گیرد. این قطعه علاوه بر صنعت خودروسازی در ساخت کمد، کابینت، کشو و .. نیز کاربرد دارد. همان طور که می دانید سیستم مکانیکی خودرو بسیار پیچیده و حساس است و بلبرینگ قطعه ای مهم و کاربردی در این سیستم به شمار می رود که تحمل فشار در خودرو را تسهیل کرده و به این ترتیب عملکرد موتور اتومبیل را بهبود می بخشد. رینگ خارجی، رینگ داخلی، ساچمه، قفسه و درپوش اجزای اصلی سازنده تمام بلبرینگ ها بوده که بسته به نوع و کاربرد این قطعه در بخش های مختلف ممکن است این اجزا تفاوت های جزئی داشته و کمتر یا بیشتر شود. مثلا در برخی از انواع بلبرینگ ممکن است به دو ردیف ساچمه نیاز باشد.
نحوه عملکرد بلبرینگ چرخ
بلبرینگ چرخ یا ball bearing قطعه ای توپی شکل است که نیاز به آن در زمان چرخش اجزای موتور یا اجزای مکانیکی اتومبیل احساس می شود. این قطعه صنعتی کاربردی از ایجاد اصطکاک و فرسودگی جلوگیری می کند. به کمک این قطعه چرخ های خودرو بدون اصطکاک به چرخش در می آید؛ همچنین از بلبرینگ در دینام، پلوس، فرمان، اکسل و گیربکس اتومبیل استفاده می شود.
به طور کلی وظیفه بلبرینگ ها در انتقال نیرو خلاصه می شود. البته این مسئله به نوع بلبرینگ و محل قرارگیری آن نیز بستگی دارد. اما به هر حال بلبرینگ ها باید نیرو را بدون آن که فشاری به قسمت های مختلف خودرو وارد شود، انتقال دهند و این نکته بسیار حائز اهمیت است. چرا که افزایش فشار وارد شده می تواند منجر به استهلاک و سایش قطعات شده و هزینه زیادی را به مالک اتومبیل تحمیل کند.
بلبرینگ با عملکرد خود فشارهای محوری و شعاعی وارده را تحمل کرده و افزایش یا کاهش توان این قطعه در برابر فشار به رول های موجود در آن بستگی دارد. رول های استوانه ای شکل استقامت و مقاومت بلبرینگ را ارتقا داده و ساچمه های غلتکی از استقامت این قطعه در برابر فشار بار می کاهد. استقامت با سرعت رابطه عکس دارد؛ به این معنا که افزایش استقامت موجب کاهش سرعت بلبرینگ شده و کاهش استقامت سبب افزایش سرعت این قطعه می شود.
این قطعه از یک قطعه دایره ای فلزی، شیار و گوی هایی که درون این شیار است تشکیل شده و می توان آن را از جمله مهم ترین اجزای مجموعه چرخ های اتومبیل دانست. بلبرینگ چرخ علاوه بر این که موجب کاهش صدای مجموعه چرخ ها می شود، حرکت خودرو را نیز تسهیل می کند. نحوه عملکرد بلبرینگ چرخ به این صورت است که بار از لایه خارجی به گوی ها وارد شده و پس از آن، فشار به لایه داخلی اعمال می شود. از آن جایی که گوی ها کروی شکل هستند، سطح مقطع تماس آن ها با لایه های درونی و بیرونی بسیار کم است؛ بنابراین به نرمی حرکت کرده و به عملکرد بهتر خودرو کمک می کند.
علائم خرابی بلبرینگ چرخ
خرابی بلبرینگ علائم و نشانه هایی دارد که در ادامه به برخی از مهم ترین و رایج ترین آن ها اشاره کرده ایم. با این حال می توانید برای خرید انواع لوازم یدکی به ویژه بلبرینگ به فروشگاه اینترنتی لوازم و قطعات یدکی HPC مراجعه کرده و بلبرینگ چرخ جلو ۱۴۱، بلبرینگ چرخ عقب ۲۰۶، بلبرینگ چرخ جلو ۴۰۵، بلبرینگ چرخ عقب پیکان و … را از سایت این مجموعه خریداری نمایید. اگر با علائم خراب شدن بلبرینگ چرخ آشنا باشید می توانید بلافاصله پس از بروز مشکل تشخیص دهید که ایراد از کدام بلبرینگ بوده و دیگر نیازی نیست بلبرینگ تمام چرخ ها را عوض کنید. برخی از این علائم عبارتند از:
لرزیدن فرمان
یکی از نشانه های خرابی بلبرینگ چرخ، لرزیدن فرمان خودرو است. زمانی که بلبرینگ خراب شود نمی تواند بار را تحمل کند و همین مسئله سبب لرزش فرمان می شود. البته برای آن که مطمئن شوید لرزش فرمان بخاطر نقص در بلبرینگ چرخ اتفاق افتاده و دلیل دیگری ندارد، لازم است این مسئله را هم در سرت بالا و هم در سرعت پایین بررسی نمایید.
شنیدن صدایی مشابه صدای آسیاب بادی
نشانه دیگری که بیانگر وجود نقص در بلبرینگ است، به گوش رسیدن صدایی شبیه صدای آسیاب بادی است که در اثر روان نبودن بلبرینگ و افزایش دمای آن ایجاد می شود. توصیه می شود که هنگام دور زدن و تعویض دنده به صدایی که شنیده می شود با دقت گوش دهید.
لق بودن بیش از حد چرخ ها
یکی از هشدارهای مهم که نشان دهنده خراب شدن بلبرینگ چرخ خودرو است، بازی کردن بیش از حد و لق بودن چرخ ها می باشد. لق بودن هر یک از چرخ ها باید به صورت جداگانه و توسط مکانیک باتجربه بررسی شود.
متمایل شدن خودرو به یک جهت خاص
در صورتی که مسیر همواری برای غلتیدن بلبرینگ وجود نداشته باشد، حفره هایی در این قطعه ایجاد می شود که منجر به لرزش تایرها و در نهایت کشیده شدن خودرو یا متمایل شدن آن به یک جهت خاص می گردد. هر چند ممکن است متمایل شدن خودرو به دلیل خرابی کالیپر باشد. با این حال این علامت را می توان اصلی ترین و مهم ترین نشانه خرابی بلبرینگ چرخ دانست.
نکات مهم در جلوگیری از خرابی بلبرینگ
خرابی بلبرینگ چرخ یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای مجموعه چرخ ها به وجود آید. این مسئله قابل پیشگیری بوده و با رعایت برخی نکات می توانید از بروز این اتفاق جلوگیری نمایید:
• کم کردن سرعت هنگام عبور از دست اندازها یکی از نکاتی است که با رعایت آن می توانید از خرابی بلبرینگ پیشگیری کنید. در صورت عبور از دست انداز با سرعت بالا بلبرینگ خرد شده و آسیب می بیند.
• جنس و کیفیت بلبرینگ پارامتر دیگری است که در پیشگیری از خرابی بلبرینگ موثر است. اگر بلبرینگ از کیفیت مناسبی برخوردار نباشد و از قطعه نامرغوب و غیر اورجینال استفاده شود، احتمال این که زودتر از موعد خراب شود افزایش می یابد.
• یکی دیگر از راه های پیشگیری و تشخیص به موقع خرابی بلبرینگ چرخ این است که هر ۵۰۰۰ کیلومتر، جک زده و چرخ ها را بچرخانید؛ در صورتی که از چرخ ها صدایی به گوش برسد یا چرخ ها لق باشند، می توان نتیجه گرفت که بلبرینگ خرد کرده و خراب شده ست.