دانستنی های خودرو

همه چیز درباره انواع پمپ بنزین

انواع پمپ بنزین و نقش آن

همان طور که می دانید موتور خودرو عاملی است که موجب حرکت آن می شود و برای این کار به سوخت یا انرژی نیاز دارد. اگر موتور از نوع احتراق داخلی باشد، سوخت مورد استفاده آن برای به حرکت در آوردن خودرو بنزین است. این گونه موتورها رایج ترین نوع پیشرانه ای هستند که از ابتدای تولید خودروهای مدرن تا امروز مورد استفاده قرار گرفته اند. انفجاری که درون سیلندرهای این موتورها صورت می گیرد، برای به چرخش درآوردن چرخ ها و حرکت خودرو ضروری است. تراکم مخلوط سوخت و هوایی که درون سیلندر قرار دارد سبب بروز این انفجار می شود. از این رو می توان نتیجه گرفت که سوخت و هوا دو عامل مهم در احتراق داخلی موتور و حرکت خودرو به شمار می روند؛ نکته دیگری که تاثیر زیادی در عملکرد مناسب موتور و کیفیت احتراق درون آن دارد، میزان سوخت خودرو است. برای آن که بدانید این سوخت چگونه و از کجا تامین می شود، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید تا با پمپ بنزین و نحوه کار آن آشنا شوید.

 

پمپ بنزین خودرو چیست؟

در خودروهای دارای موتور بنزینی، سوخت مصرفی درون باک خودرو ذخیره شده و به کمک پمپ به موتور منتقل می شود. همه خودروهای بنزین سوز دارای پمپ بنزینی یکپارچه هستند که وظیفه ایجاد فشار در جریان سوخت، فیلتر کردن سوخت و ارسال سوخت را بر عهده دارند. به عبارت دیگر این پمپ سوخت را با فشار به موتور رسانده و اگر این فشار از اندازه استاندارد آن کمتر باشد، تزریق سوخت به درون سیلندرها با مشکل مواجه می شود. فشار استاندارد وارد شده بر سوخت ۴ تا ۶ بار بوده و در صورتی که کمتر از این میزان باشد پاشش سوخت و احتراق به درستی انجام نمی شود.

قرار داشتن این قطعه درون مخزن سوخت به این دلیل است که در تماس مستقیم با بنزین باشد. با این کار خنک شده و از صدای آن به هنگام فعالیت کاسته می شود. ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که پمپ بنزین لزوما همیشه درون باک قرار نداشته و گاهی روی بلوک سیلندر یا در مسیر بنزین جانمایی می شود.

 

انواع پمپ بنزین خودرو

همان طور که پیش تر نیز به آن اشاره کردیم، از پمپ های بنزین به منظور ارسال و پمپاژ سوخت به موتور خودرو استفاده می شود. گاهی ممکن است بعضی از خودروها دارای دو پمپ بنزین باشند که یکی از آن ها وظیفه ارسال سوخت و دیگری ایجاد فشار را بر عهده دارد. در برخی موارد نیز سنسور بنزین با آن نوع از پمپ بنزین که درون باک قرار دارد به صورت یکپارچه در کنار هم قرار می گیرد ولی این مسئله سبب افزایش هزینه تعمیرات می شود. به طور کلی پمپ های بنزین بنا بر کارایی که دارند دارای دو نوع مکانیکی و الکتریکی هستند. اصلی ترین تفاوت این دو مدل پمپ در نوع استفاده از آن ها است؛ به این صورت که پمپ های مکانیکی در خودروهای کاربراتوری و پمپ های الکتریکی در خودروهای انژکتوری به کار گرفته می شوند. البته امروزه نوع مکانیکی این پمپ ها به دلیل نحوه عملکرد و کارایی شان تقریبا از رده خارج بوده و در خودروسازی چندان مورد استفاده قرار نمی گیرند. پمپ بنزین مکانیکی پیکان و پمپ بنزین پراید کاربراتوری از جمله انواع مکانیکی این قطعه هستند.

 

پمپ بنزین مکانیکی

محل قرارگیری پمپ های مکانیکی روی بلوک سیلندر خودرو است. این پمپ ها فشار لازم برای رساندن بنزین به کاربراتور را فراهم کرده و مکش و انتقال سوخت را به صورت مکانیکی در یک پکیج انجام می دهند که با وجود ظاهر ساده، مکانیزم پیچیده ای داشته و ریز قطعات سازنده زیادی دارد که در ادامه به بررسی هر یک از آن ها می پردازیم:

 

• دیافراگم: قطعه ای است که روی فنرها و سوپاپ ها قرار داشته و موجب ایجاد فشار در روغن می شود.

• فنر دیافراگم: فنر دیافراگم وظیفه انتقال نیرو از انگشتی به دیافراگم را بر عهده دارد.

• فنر انگشتی: این قطعه نیروی انگشتی را به فنر دیافراگم می رساند.

• سوپاپ ورودی: همان طور که از نام این قطعه نیز مشخص است، به عنوان شیر ورودی مورد استفاده قرار گرفته و جهت باز و بسته کردن مسیر ورود سوخت به کاربرده می شود.

• سوپاپ خروجی: عکس سوپاپ ورودی بوده و به عنوان خروجی، باز و بسته کردن مسیر ارسال سوخت با فشار را عهده دار است.

• شیطانک: برای آن که این قطعه به حرکت درآید نیروی مورد نیاز را از میل سوپاپ تامین کرده و این کار را به کمک لنگ گرداننده پمپ سوخت انجام می دهد.

• محفظه‌ بنزین: حد فاصل سوپاپ ورودی و خروجی، بنزین در این محفظه میریزد.

 

وقتی که شیطانک یک بار حرکت می کند، سوپاپ ورودی باز شده و به کمک دیافراگم بنزین به درون محفظه پمپ کشیده می شود. پسپس با حرکت بعدی شیطانک، سوپاپ ورودی بسته و سوپاپ خروجی باز می شود و بنزین به طرف کاربراتور فرستاده می شود. به عبارت دیگر به هنگام مکش، میل سوپاپ چرخیده و لنگ گرداننده پمپ بنزین که روی آن قرار دارد نیز شروع به حرکت می کند. در زیر این قطعه یک فنر انگشتی قرار دارد که با برخورد شیطانک به این قطعه، نیرویی به آن وارد می شود و به این ترتیب دیافراگم به سمت پایین می رود.
به دلیل مکشی که در بالای فضای دیافراگم ایجاد می شود، سوپاپ خروجی بسته و سوپاپ ورودی باز می شود. به دنبال آن، خلاء به وجود می آید و این خلاء با مکش، سوخت را از باک به محفظه بنزین پمپ می فرستد. بنزین به هنگام ورود خود به این محفظه از فیلتر سوخت عبور می کند. (این محفظه می تواند اتاقک فشار هم باشد) در پروسه ارسال سوخت، لنگ گرداننده حرکت کرده و شیطانک آزاد می شود. دیافراگم نیز تحت تاثیر فنر دیافراگم به سمت بالا حرکت می کند. در مرحله بعد بنزینی که درون اتاقک فشار وجود دارد متراکم می شود و با فشار مسیر سوپاپ خروجی و در پی آن، کاربراتور را طی می کند. توجه داشته باشید که در طول این فرآیند سوپاپ ورودی بسته است.
تمام مراحلی که تا کنون درباره آن صحبت شد همگی مربوط به پمپ بنزین مکانیکی ساده بود؛ در حالی که پمپ های مکانیکی دارای دو زیر گروه پمپ های مکانیکی از نوع دینامیکی و پمپ های مکانیکی از نوع مرکب هستند که در ادامه هر یک را معرفی خواهیم کرد.

 

پمپ های مکانیکی از نوع دینامیکی

فرم محفظه سوخت این دسته از پمپ ها متفاوت بوده و تراکم ایجاد شده منجر به ایجاد فشار در سوخت می شود و فعالیت دیافراگم چندان تاثیری در ایجاد این فشار ندارد. اما سایر اجزای پمپ های مکانیکی ساده و نوع دینامیکی آن ها تفاوتی نداشته و عملکردشان نیز مشابه یکدیگر است.

 

پمپ‌های مکانیکی از نوع مرکب

خودروهایی که در برف پاک کن و شیشه شور آن ها از سیستم خلاء استفاده می شود، دارای پمپ بنزین مکانیکی از نوع مرکب هستند. این نوع پمپ ها بر خلاف پمپ های مکانیکی ساده، دو دیافراگم دارند که یکی از آن ها برای پمپ سوخت و دیگری برای برف پاک کن به کار برده می شود و شیطانک هر دو دیافراگم را حرکت می دهد. در این نوع پمپ ها سوپاپ ورودی دیافراگم خلائی به برف پاک کن متصل شده و سوپاپ خروجی نیز به منیفولد گاز وصل شده است. هنگامی که برف پاک کن و شیشه شور در حال کار نیستد، سوپاپ دیافراگم بسته بوده و دیافراگم نیز حرکتی نمی کند. اما در حین استفاده از برف پاک کن، هوا توسط دیافراگم مکیده شده و به این ترتیب سوپاپ ورودی باز و سوپاپ خروجی بسته می شود. عملکرد بخش سوخت پمپ های مرکب مشابه با پمپ ساده بوده و این پمپ ها نیز مانند پمپ های ساده روی سیلندر قرار می گیرند.

 

همه چیز درباره انواع پمپ بنزین خودرو

پمپ بنزین الکتریکی

از آن جایی که خودروهای انژکتوری به پمپاژ بنزین با فشار بیشتری نیاز دارند، پمپ بنزین به کار رفته در این خودروها به جای پمپ مکانیکی، از نوع پمپ الکتریکی است. بدیهی است که پمپ های الکتریکی برای فعالیت خود نیروی برق مورد نیاز را از باتری خودرو تامین می کنند. پمپ های الکتریکی نیز مانند پمپ های مکانیکی دیافراگم دارند ولی عاملی که سبب حرکت آن می شود متفات بوده و این کار از طریق سیم پیچ درون پمپ صورت می گیرد. پمپ بنزین پراید انژکتور و مغزی پمپ بنزین و صافی ۲۰۶ از جمله پمپ های سوخت الکتریکی موجود در بازار هستند.

پمپ های الکتریکی از اجزای متعددی تشکیل شده اند که عبارتند از: فیلتر سوخت، رگولاتور فشار، صفحه تکیه‌گاه پمپ، لوله برگشت سوخت، لوله خروجی سوخت، لوله برگشت سوخت از رگلاتور، سوکت اتصالی جریان برق پمپ، شلنگ لوله برگشت، شلنگ لوله خروجی، همان گیج سوخت، فنر، فانوسی یا مخزن بنزین، مگنت یا میله‌ های متصل به سیم‌ پیچ

این نوع از پمپ ها نیز مانند پمپ های مکانیکی به دو گروه پمپ های الکتریکی مکشی و پمپ های الکتریکی فشاری تقسیم می شوند که محل نصب، فرآیند مکش و پمپاژ سوخت متفاوتی دارند اما ساختار یکسانی داشته و اجزای تشکیل دهنده مشابهی دارند.

 

پمپ های الکتریکی مکشی

پمپ های مکشی دارای مخزنی به نام فانوسی هستند. میله های مرکز فنرها نیز به این قسمت وصل می شود. هنگامی که خودرو خاموش است، نیروی فنرها در جهتی است که فانوسی فشرده شده است. همزمان با استارت و روشن شدن خودرو، جریان برق از باتری به پمپ رفته و وارد سیم پیچ می شود. سیم پیچ نیز این انرژی را به مگنت ها یا میله های درون فنرها انتقال داده و نیروی وارد شده به فنرها سبب باز شدن آن ها به سمت پایین می شوند. به این ترتیب فانوسی نیز باز شده و با افزایش حجم خود، بنزین را به داخل می مکد. از آن جایی که در پروسه پمپ کردن، فانوسی در پایین ترین حد خود قرار می گیرد و مگنت ها نیز از سیم پیچ جدا می شوند، نیروی مغاطیسی از بین رفته و همچنین فنرها با از دست دادن انرژی خود به حالت اولیه باز می گردند. در نتیجه مخزن فانوسی پرتاب شده و بنزین پمپاژ می شود.

 

پمپ های الکتریکی فشاری

پمپ های فشاری را می توان بهترین نوع پمپ بنزین خودرو در سال های اخیر دانست. این نوع پمپ در بنزین شناور بوده و بنزین را با فشار ثابت به انژکتور پمپاژ می کند. طرز کار پمپ الکتریکی فشاری که به آن پمپ توربینی نیز گفته می شود، مشابه پمپ مکشی است؛ این پمپ ها نیز زمانی که خودرو استارت خورده و روشن می شوند، فعالیت خود را آغاز می کنند. پس از باز شدن سوئیچ، سوخت از مسیر لوله ورودی و پس از عبور از فیلترها وارد پمپ می شود. موتور الکتریکی درون پمپ با مکش خود بنزین را به داخل می کشد. این بنزین از اطراف سیم پیچ و موتور الکتریکی پمپ عبور کرده و موجب خنک شدن آن ها می شود. پس از آن به سمت موتور فرستاده می شود. در انتهای پمپ های فشاری توربینی وجود دارد که بخشی از موتور برقی آن محسوب می شود. این توربین سوخت را با مکشی منظم از خود عبور می دهد و چون شلنگ های ورودی و خروجی حالت خلاء داشته و قطر شلنگ خروجی کم است، این مکش منظم جریان پرفشاری که موتور و انژکتور به آن نیاز دارند را فراهم می سازد. از دیگر عناصر موثر بر افزایش این فشار، شیرهای خروجی است که در انتهای لوله های خروجی قرار دارند. از آن جایی که جریان پر فشار و منظم سوخت همواره بیش از آن میزانی است که موتور به آن نیاز دارد، انژکتور یا کاربراتور همیشه حاوی مقدار سوخت کافی برای تزریق و پمپاژ به داخل موتور می باشد و میزان مازاد سوخت نیز از طریق مسیر برگشت به درون باک بازگردانده می شود. باید توجه داشته باشید که سوخت حتما به میزان کافی فراهم بوده و کاملا خالص باشد؛ چرا که این پمپ ها بسیار حساس بوده و نباید بدون سوخت کار کرده و کم ترین ناخالصی داخلشان نفوذ کند.

 

مشکلات رایج پمپ های مکانیکی

به غیر از مشکلات و نواقصی که برای هر یک از قطعات پیش می آید و پمپ بنزین نیز از این قاعده مستثنی نیست، نواقصی در عملکرد پمپ های مکانیکی جود دارد که در حین کار این قطعه ایجاد شده و مشکلاتی را برای موتور خودرو به وجود می آورند. از مشکلات متداول و مهمی که برای پمپ های مکانیکی ایجاد می شود می توان به حالت ایست پمپ و قفل گازی بنزین اشاره کرد.

 

حالت ایست پمپ

با پر شدن مخزن پمپ، راه ورود بنزین بسته شده و مخزن سوخت با فشاری که فنر زیر دیافراگم وارد می کند آن را فشرده می سازد. به این ترتیب اثر شیطانک بر دیافراگم کاسته شده و از بین می رود و شیطانک در حالت تماس دائمی قرار می گیرد. در نتیجه پمپ نمی تواند سوخت را به صورت پر فشار ارسال کند. چنین وضعیتی ایست پمپ نامیده می شود.

 

قفل گازی پمپ بنزین

در حالت ایست پمپ، آن میزان سوختی که در محفظه باقی می ماند، راه ورود سوخت را سد می کند. گرما و حرارتی که در این قسمت وجود دارد موجب تبخیر سوخت شده و بخار آن دیافراگم را رو به بالا نگه می دارد. در این شرایط شیطانک نیز به صورت آزاد و هرز حرکت می کند.

 

مزایای پمپ های بنزین الکتریکی نسبت به مکانیکی

اصلی ترین و اساسی ترین ایرادی که متوجه پمپ های الکتریکی است، سوختن ناگهانی این نوع از پمپ ها است و متاسفانه هیچ راهکاری برای پیشگیری از وقوع این اتفاق وجود ندارد. با این حال مزایا و نقاط مثبت استفاده از این پمپ ها نسبت به پمپ های مکانیکی بیشتر بوده و همین مسئله سبب استفاده گسترده تر از این نوع پمپ در مقایسه با پمپ مکانیکی شده است. در ادامه برخی از این مزیت ها را مرور خواهیم کرد:

• پمپ های الکتریکی در مقایسه با مکانیکی اندازه کوچکتری داشته و به همین دلیل در هر مکانی نصب می شوند.

• بنا بر نوع طراحی و طرز قرار گرفتنشان درون باک همواره خنک هستند.

• از دیگر ویژگی های مثبت پمپ های الکتریکی سهولت در دسترسی و عیب یابی آن ها است.

• این پمپ ها جریان سوخت پرفشار مورد نیاز خودرو را فراهم می کنند.

• به دلیل برخورداری از سیستم ایمنی قطع سوخت، ایمنی بیشتری نسبت به پمپ های مکانیکی دارند.

• از آن جایی که این نوع پمپ ها همواره سرد هستند، هنگام استفاده از آن ها با مشکل قفل گازی که حین استفاده از پمپ های مکانیکی اتفاق می افتاد، مواجه نخواهید شد.

• پمپ های الکتریکی دارای چند لایه فیلتر هستند که سوخت از آن ها عبور می کند.

نکته ای که در رابطه با پمپ های مکانیکی باید به آن توجه داشت این است که در این نوع پمپ شیطانک به طور مستقیم با میل بادامک در تماس است و به مرور زمان دچار خوردگی و لقی می شود. همین امر سبب بروز اختلال در عملکرد و کاهش کارایی آن می گردد. یکی دیگر از نقاط ضعف پمپ های مکانیکی سوپاپ یک طرفه آن ها است که از نظر کارایی با سوپاپ پمپ های الکتریکی قابل مقایسه نیستند و عملکرد اشتباه آن ها می تواند سبب مشکل در استارت خوردن مجدد خودرو شود؛ زیرا در چنین شرایطی به دنبال خاموش ماندن چند روزه موتور خودرو، بنزین موجود در کاربراتور تبخیر شده و باقی مانده سوخت نیز به سمت باک بر می گردد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *