خودرو نیز مثل هر وسیله دیگری به دلیل استهلاک و برخی عوامل خارجی دچار فرسودگی شده و خراب می شود. هر کدام از قطعات یدکی خودرو عمر مفیدی دارد و بدیهی است که به دلایل مختلف دچار نقص و ایراد شود. این قطعات معیوب باید به موقع تعویض یا تعمیر شوند تا مشکلی برای سایر قطعات به وجود نیاورده و عملکرد کلی اتومبیل را مختل نکنند. برای آن که قطعه معیوب به موقع شناسایی شده و اقدامات لازم جهت رفع مشکل صورت گیرد، شناخت علائم خرابی هر قطعه بسیار مفید و کارساز خواهد بود.
یکی از قطعات مهم خودرو که نقش اساسی در حرکت آن دارد، شمع خودرو است. خراب شدن شمع و عدم رسیدگی به موقع به آن می تواند سبب آسیب به موتور اتومبیل شده و آن را از کار بیاندازد. از این رو آشنایی با علائم خرابی شمع می تواند بسیار موثر واقع شده و مانع از بروز اختلال در عملکرد خودرو شود.
شمع خودرو چیست؟
اتومبیل برای حرکت به سوخت نیاز دارد. این سوخت در موتور دچار احتراق شده و طی فرآیندی انرژی لازم برای حرکت خودرو را فراهم می کند. برای احتراق سوخت به محرکی نیاز است که جرقه را ایجاد کند؛ وظیفه شمع ایجاد همین جرقه و کمک به روشن شدن خودرو می باشد. در حقیقت شمع، انرژی الکتریکی را از باتری دریافت کرده و آن را به محفظه احتراق انتقال می دهد. در این محفظه سوخت و گاز اکسیژن موجود مشتعل شده و گرمای لازم برای حرکت اتومبیل تامین می شود.
عایق و دو الکترود مثبت و منفی اجزای سازنده اصلی شمع ها هستند. همزمان با استارت زدن، در این قسمت جرقه ای به وجود آمده و انرژی لازم برای روشن شدن و حرکت خودرو فراهم می شود. این قطعه در محفظه احتراق بالای سیلندر و روی سرسیلندر قرار داشته و در هر خودرو، متناسب با نیاز آن، یک یا دو شمع وجود دارد. همان طور که بدون وجود شمع و ایجاد جرقه خودرو حرکت نمی کند، جرقه زنی بیش از حد نیز سبب فرسودگی موتور و از کار افتادگی آن می شود. بنابراین اگر در خودرویی این قطعه به درستی کار نکند، احتراق ناقص اتفاق افتاده و همین امر منجر به استهلاک خودرو می شود.
عوارض خرابی شمع خودرو چیست؟
همان طور که پیشتر نیز به آن اشاره شد، خرابی شمع سبب بروز برخی مشکلات در موتور و از کار افتادن خودرو می شود. در ادامه برخی از عوارضی که در پی خرابی شمع ها برای خودرو به وجود می آید بررسی شده است:
• آسیب رسیدن به موتور خودرو اصلی ترین و مهم ترین اتفاقی است که به دنبال خرابی شمع ها ایجاد می شود.
• مسئله بعدی که نتیجه خراب شدن شمع ها است، رسوب گرفتن سوپاپ ها و کثیف شدن آن ها است که به مرور زمان موجب صدمه دیدن این قطعه می شود.
• از دیگر عوارض این اتفاق، ایجاد لرزش و صداهای غیر طبیعی در بخش های مختلف مانند موتور اتومبیل می باشد.
• آسیب دیدن و مسدود شدن فیلتر کاتالیست یکی دیگر از مشکلاتی است که در اثر خرابی شمع ها به وجود می آید.
• همچنین بروز ایراد در شمع می تواند موجب افزایش مصرف سوخت و کاهش قدرت موتور خودرو گردد
علائم ظاهری خرابی شمع خودرو
دو نوع علامت بیانگر خراب شدن قطعات مختلف خودرو هستند؛ نشانه های ظاهری و علائم فنی. شناختن این دو گروه علامت می تواند در تشخیص به موقع مشکل و اقدام برای رفع آن موثر باشد. خراب شدن شمع نیز علائم و نشانه های گوناگونی دارد؛ اگر با این موارد آشنایی کامل داشته باشید، در صورت بروز مشکل در عملکرد خودرو می توانید مسئله را ریشه یابی کرده و پس از تشخیص شمع به عنوان قطعه معیوب و مشکل ساز، نسبت به تعویض آن اقدام نمایید. به این ترتیب از آسیب دیدن سایر قطعات مانند موتور و مبدل کاتالیزور جلوگیری می کنید. برخی از این نشانه های ظاهری که اغلب در سر شمع قابل مشاهده است عبارتند از:
رسوب خاکستری یا برنزی شمع خودرو
تنها در صورتی که رسوب خاکستری یا برنزی در سر شمع ها مشاهده شود می توان پس از تعمیر، مجددا از این قطعه استفاده کرد. در این شرایط بعد از فیلرگیری دهانه شمع، آن را در جای خود نصب کرده و دوباره از آن استفاده می کنند.
رسوب نسبتا سفت
از نشانه های مهمی که خبر از خرابی شمع می دهد، رسوب نسبتا محکمی است که در سر شمع و به دنبال تشکیل روغن و سایر افزودنی های سوخت به هنگام احتراق ایجاد می شود. در صورت مشاهده این علامت باید بدانید که زمان تعویض شمع خودروتان رسیده و دیگر نمی توانید از شمع قبلی استفاده نمایید.
رسوب نرم
رسوب نرمی که به شکل دوده در سر شمع ها دیده می شود نیز نشان دهنده خراب شدن شمع اتومبیل است. این دوده شبیه کربن بوده و تیره رنگ است. از این رو هنگام مشاهده آن اصطلاحا گفته می شود که شمع سیاه شده است.
تجمع روغن
در صورت مشاهده این علامت لازم است که در اولین فرصت شمع را تعویض نمایید؛ چرا که تجمع روغن می تواند باعث اتصال کوتاه شود.
تشکیل حفره
اگر در قسمت عایق و چینی شمع حفره ای سفید یا خاکستری تشکیل شود، می توان نتیجه گرفت که این قطعه خراب شده و نیاز به تعویض دارد.
تغییر شکل ظاهری الکترودها
اگر شکل ظاهری الکترودها تغییر کند و علائمی چون ساییدگی یا تخریب رویت شود، خرابی شمع قطعی است؛ همچنین در این شرایط باید درون سیلندرها به دقت بررسی شده و اگر جسم خارجی مشاهده شد، خارج شود.
علائم فنی خرابی شمع خودرو
شناخت علائم خرابی شمع مانع از صدمه دیدن موتور می شود. نگهداری صحیح از این قطعه نیز در وهله اول به افزایش طول عمر همین قطعه و در مرحله بعد به افزایش طول عمر موتور و خودرو می انجامد. در ادامه مهم ترین نشانه ها و علائم فنی خرابی شمع ذکر شده است:
اختلال در استارت زدن خودرو
بروز مشکل هنگام استارت زدن خودرو دلایل متعددی دارد؛ ممکن است به دلیل ضعیف شدن باتری یا خراب شدن شمع ها با اختلال در استارت زدن مواجه شوید. بنابراین جرقه زدن صحیح و به موقع شمع امری بسیار مهم است. هنگامی که از شمع های فرسوده استفاده می کنید، موتور اتومبیلتان برای آن که جرقه های فرسوده و ضعیف را جبران کند، مجبور است بیش از معمول کار کند.
تغییر رنگ چینی شمع
تغییر رنگ چینی شمع از جمله علائمی است که نشان می دهد تعمیر این قطعه بی فایده بوده و تنها تعویض کارساز است؛ هرگاه افزودنی های سوخت فاقد سرب باشد، چینی شمع صورتی یا قرمز می شود. در این زمان لازم است اکتان سوخت را اندازه گیری کنید. زرد شدن چینی شمع ممکن است به دلیل گاز خوردن زیاد خودرو باشد؛ گاهی نیز ممکن است در لثر گاز خوردن زیاد خودرو، چینی شمع به رنگ سبز درآید.
شکستن یا ترک خوردن چینی شمع
در صورتی که شمع به شکل درستی نصب نشده باشد یا ولتاژی بیش از حد مجاز از آن عبور کند، قسمت عایق و چینی شمع دچار شکستگی شده و ترک می خورد. علاوه بر آن، این ترک ها ممکن است به دلیل افزایش فاصله دهانه شمع به وجود آمده باشند.
مشکلات در شتاب گرفتن خودرو
هرگاه شمع خراب شود، جرقه مناسبی ایجاد نشده و بنابراین حرکت خودرو با مشکل مواجه می شود. در این شرایط هنگامی که پدال گاز را بیشتر فشار می دهید تا خودرو شتاب بگیرد، متوجه خواهید شد که موتور قدرت کمی دارد. به این ترتیب در صورتی که شتاب خودروتان کاهش یافته است، احتمال خرابی شمع وجود دارد و لازم است این قطعه را تعویض نمایید.
خارج شدن بوی بد و دود زیاد از اگزوز
اگر اگزوز خودرو شما خراب باشد، دود زیادی از آن خارج می شود. اما خرج دود شدید به همراه بوی بد بنزین از اگزوز می تواند علت دیگری داشته باشد. در صورت مشاهده این علائم باید شمع خودرو را بررسی نمایید. چرا که خروج بوی بنزین از اگزوز به دلیل وارد شدن بنزین از موتور به اگزوز است و این مسئله به علت خرابی شمع اتفاق می افتد. در صورتی که هر چه سریع تر نسبت به رفع این نقص اقدام نکنید مشکلات جدی تری برای اتومبیل شما پیش آمده و سایر قطعات نیز آسیب می بینند. یکی از قطعاتی که عدم رسیدگی به خرابی شمع بیشترین تاثیر را بر آن دارد، پیشرانه خودرو است که در پی این اتفاق صدمه شدیدی خواهد دید.
افزایش صدای موتور خودرو و ایجاد صدای جدید در موتور
افزایش صدای موتور حین رانندگی یا به گوش رسیدن صداهای جدید شبیه صدای ضربه زدن یا تکان دادن از دیگر علائم و نشانه های فنی خرابی شمع های خودرو است. حتی ممکن است این صداها در دور آرام موتور یا حالت در جا نیز شنیده شود. در صورت خرابی شمع ها، به سیلندر فشار زیادی وارد شده و همین امر سبب بروز مشکل و ایجاد صداهای جدید و نامتعارف می شود.
تک کار کردن موتور خودرو
زمانی که یکی از شمع های خودرو فرسوده باشد، هنگام رانندگی ممکن است با نشانه های چون قطع و وصل شدن صدای موتور قطع یا کهش قدرت و سرعت و سپس افزایش آن مواجه شوید. در این صورت گفته می شود که موتور اتومبیل تک کار می کند. علاوه بر خراب شدن شمع، تک کار کردن موتور ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشد که لازم است بررسی شود. به عنوان مثال امکان دارد این ایراد به خاطر کیفیت پایین بنزین مصرفی به وجود آمده باشد.
روشن شدن چراغ چک موتور خودرو
چراغ چک خودرو وظیفه اطلاع رسانی وجود مشکل را بر عهده دارد. در زمان بروز نقص در یکی از قطعات موتور از جمله معیوب بودن شمع ها، این چراغ روشن می شود و به راننده هشدار می دهد. بنابراین لازم است در صورت روشن شدن چراغ چک، قطعات مختلف خودرو از جمله شمع ها بررسی شوند.
افزایش مصرف سوخت خودرو
گاهی اوقات با این مسئله مواجه می شوید که به طور ناگهانی مصرف سوخت خودرو شما افزایش یافته و مجبور هستید نسبت به گذشته بنزین بیشتری تهیه کنید. این امر بدان معنا است که موتور خودرو دچار خام سوزی شده و علت این اتفاق هم خرابی شمع ها است. در این وضعیت بنزین بدون آن که بسوزد و مصرف شود، خارج می شود.
تست شمع خودرو چگونه است؟
علاوه بر علائم ظاهری و نشانه های فنی برای تشخیص خرابی شمع های خودرو، می توانید از روش آزمایش و تست شمع ها به منظور بررسی وضعیت سلامت این قطعه استفاده کنید. این کار از طریق بررسی وایر خودرو صورت می گیرد. در این روش کافی است هنگامی که خودرو روشن و موتور در حال کار است، وایرها را از سر شمع ها جدا کنید؛ بعد از انجام این کار چنانچه عملکرد موتور تغییر کرد می توان نتیجه گرفت که شمع ها سالم هستند اما اگر تغییری در عملکرد شمع ها ایجاد نشد، احتمال خرابی یکی یا چند قطعه از قطعات موتور از جمله شمع ها وجود دارد.
حال برای آن که مطمئن شوید ایراد از شمع ها است و بتوانید شمع معیوب را پیدا کنید، کافی است همزمان با روشن بودن موتور خودرو، وایر را به نزدیکی بدنه آن ببرید.جرقه ای که در این لحظه ایجاد می شود را به دقت بررسی کنید. پس از باز کردن شمع مشکوک و قرار دادن وایر بر روی آن، شمع را روی بدنه موتور گذاشته و موتور را روشن کنید. سپس به جرقه ای که بین الکترودها به وجود می آید توجه کنید؛ جرقه قوی و آبی رنگ به معنای سالم بودن شمع و جرقه نامنظم و زرد رنگ بیانگر خراب بودن شمع است. روش دیگری که برای آزمایش جرقه شمع و بررسی سلامت این قطعه می توان به کار گرفت، استفاده از دستگاه شمع پاک کن می باشد.
پس از شناسایی شمع معیوب، نوبت به تعویض آن می رسد. جهت خرید شمع جدید می توانید هم به صورت فیزیکی و هم به صورت اینترنتی اقدام نمایید. شمع سوپر تک پلاتین، شمع دو پلاتین، شمع یورو ۴ و شمع CNG در فروشگاه اینترنتی قطعات یدکی اچ پی سی به فروش می رسد.
جمع بندی
تشخیص مشکل و اقدام برای رفع آن حائز اهمیت است اما آن چه از اهمیت بالاتری برخوردار است، جلوگیری از بروز نقص در قطعات و ایجاد اختلال در عملکرد خودرو می باشد. با انجام سرویس های دوره ای می توان از وقوع مشکلات جدی برای خودرو جلوگیری کرد. از جمله اقداماتی که مانع صدمه دیدن موتور خودرو می شود، همین سرویس های مدوام و تعویض به موقع شمع ها است. در حالت کلی توصیه می شود پس از طی ۳۰ هزار کیلومتر شمع های خودروتان را تعویض نمایید. همچنین با استفاده از شمع های با کیفیت و استاندارد می توانید طول عمر این قطعه را افزایش داده و از خراب شدن زودتر از موعد آن جلوگیری نمایید.