یکی از قطعات موتوری اتومبیل که نقش مهمی در عملکرد آن دارد، دلکو نام دارد. این قطعه یکی از اجزای سیستم جرقه زنی خودرو بوده، برق مورد نیاز شمع ها را تامین کرده و باتری را شارژ می کند. احتراق در تمام سیلندرهای موتور به طور همزمان اتفاق نیفتاده و دارای زمان بندی خاصی است. دلکو جریان برق را به طور منظم قطع و وصل کرده و با ریتم مشخص و متناسب با زمان بندی احتراق به سر شمع ها انتقال می دهد. به این ترتیب جرقه در زمان مناسب رخ داده و فرآیند احتراق تکمیل می شود. دلکو از اجزای مختلفی تشکیل می شود که عبارتند از پلاتین، چکش برق، فیوز یا خازن، سیم خازن، درب دلکو، بدنه دلکو، صفحه دلکو، صفحه ثابت دلکو، بادامک، میل دلکو، وزنه ها، فنر وزنه ها، دستگاه خلائی، پیچ تنظیم دلکو، فنر و زغال.
چطور دلکو را تنظیم کنیم؟
اینکه دلکو در خودروهای کاربراتوری از حالت تنظیم خارج شود اتفاق رایجی بوده و جای نگرانی نیست. برای تنظیم مجدد دلکو دو راه دارید. روش اول مراجعه به تعمیرکار مجرب و سپردن ادامه کار به فرد متخصص است. روش دوم تنظیم دلکو به شکل دستی است. از آن جایی که تنظیم دلکو کار خطرناک، سخت و پیچیده ای نیست شما می توانید خودتان هم این کار را انجام دهید. اولین مرحله برای تنظیم دلکو، روشن کردن اتومبیل است. در صورت تنظیم نبودن دلکو، موتور خودرو در حالت روشن به درستی کار نکرده و لرزش دارد. علامت دیگری که بیانگر تنظیم نبودن دلکو خودرو است، صاف نبودن گازهای خروجی از اگزوز اتومبیل می باشد. برای تنظیم کردن دلکو به شکل دستی کافی است پیچ نگهدارنده را شل کرده و دلکو را به طرفین بچرخانید. این کار را تا زمانی ادامه دهید که دور موتور بالا رود ولی موتور ریپ نزند، تپ تپ نکند و گازهای خروجی از اگزوز صاف باشد. با مشاهده این نشانه ها می توانید از تنظیم شدن دلکو اتومبیل خود مطمئن شوید. پس از تنظیم دلکو باید پیچ نگهدارنده را محکم کنید.
فیوز دلکو چیست؟
فیوز دلکو که به آن خازن نیز گفته می شود، قطعه ای است که نیروی الکتریکی را ذخیره می کند. با بسته شدن دهانه پلاتین، جراین الکتریکی از خازن به سمت کوئل رفته تا آن را شارژ کند. همچنین هنگام باز شدن دهانه پلاتین، فیوز دلکو پیکان وظیفه ذخیره سازی جرقه و جریان اضافه دهانه پلاتین را بر عهده داشته و با این کار از ذوب شدن دهانه پلاتین جلوگیری می کند.
علائم خرابی فیوز دلکو
خازن یا فیوز دلکو نیز مانند هر قطعه دیگر ممکن است خراب شود. مشاهده نشانه هایی چون مواردی که در ادامه ذکر شده است احتمالا می تواند بیانگر خرابی فیوز دلکو باشد:
• پلاتین ها خال زده یا اکسید شده باشند و خیلی زود بسوزند.
• زمان جرقه کاهش یافته و کوئل به طور کامل اشباع نشود.
• موتور به خوبی کار نکرده و عملکرد آن مختل شود.
در صورتی که با یک یا چند مورد از این علائم مواجه شدید، می توانید احتمال خرابی فیوز دلکو را در نظر گرفته و برای مطمئن شدن از آن، فیوز را تست کنید. برای تست سلامت فیوز دلکو توسط برق شهری باید مداری با یک لامپ تشکیل داده و خازن را به برق شهر وصل کنید. اگر لامپ روشن نشد یعنی خازن سالم است. پس از این تست لازم است مدار را قطع کرده و سیم خازن را به بدنه آن متصل کنید تا بعد از ایجاد یک جرقه، خازن تخلیه شود.
پلاتین چیست؟
پلاتین قطعه ای است که جریان کوئل را قطع و وصل کرده و مانند یک کلید عمل می کند. این قطعه از فلزی به نام پلاتین یا تنگستن ساخته شده و روی صفحه ای به همین نام قرار گرفته است. صفحه پلاتین روی صفحه دلکو نصب شده و قطعه پلاتین نیز به وسیله یک پیچ روی آن محکم شده است. سایر اجزای تشکیل دهنده این مجموعه عبارتند از چهار پره میل دلکو، پلاتین منفی (بازوی ثابت)، پلاتین مثبت (بازوی متحرک)، کنتاکت (محل برخورد بازوی ثابت و متحرک)، اهرم پلاتین مثبت، فنر پلاتین مثبت، پیچ تنظیم پلاتین و کائوچویی پلاتین
نحوه تعویض و تنظیم پلاتین دلکو
جهت تعویض و تنظیم پلاتین پیکان ابتدا باید درب دلکو را باز کنید. برای آن که ادامه روند کار برایتان راحت تر باشد، بهتر است که چکش برق را بردارید. بر روی محور داخل دلکو برآمدگی هایی وجود دارد که تعداد آن ها متناسب با تعداد سیلندرهای اتومبیل است. پلاتین نیز با یک پیچ روی دلکو قرار گرفته است. در صورتی که پلاتین دلکو خودرو خراب شده و به تعویض نیاز دارد باید پیچ پلاتین را باز کرده و پلاتین معیوب را بردارید. سپس پلاتین جدید را در جای خود ببندید اما پیچ آن را پس از تنظیم دهانه پلاتین محکم کنید. برای آن که دهانه پلاتین را تنظیم کنید باید موتور را بچرخانید. این کار سبب می شود محور دلکو چرخیده و بالاترین سطح بادامک به برآمدگی هایی که روی پلاتین بوده و باید با محور دلکو در تماس باشند، برسد. حال می توانید میزان باز بودن دهانه پلاتین را تنظیم کرده و آن را فیلرگیری کنید. فیلرگیری برای ماشین های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال دهانه پلاتین در خودروهایی چون پیکان و آردی تقریبا ۰.۴ میلیمتر است. برای آن که اندازه دهانه پلاتین را تنظیم کنید، فرورفتگی هایی در قسمت های کناره پلاتین وجود دارد که بتوان با کمک پیچ گوشتی فاصله دهانه پلاتین را بیشتر یا کمتر کرد. پس از تنظیم دهانه پلاتین، فراموش نکنید که باید پیچ آن را محکم ببندید و سپس چکش برق را در جای خود قرار دهید.
گاهی نیز ممکن است پس از تعویض پلاتین و تنظیم مجدد آن، عملکرد موتور مختل شود. مهم ترین علت این مسئله این است که تعمیرکار قبلی به جای تنظیم دهانه پلاتین، تنظیمات دلکو را تغییر داده بود. به منظور رفع این مشکل باید مهره نگهدارنده دلکو را کمی آزاد کنید تا دلکو قابلیت چرخش به طرفین داشته باشد. جایی که موتور خوب کار می کرد، دلکو را در آن موقعیت محکم کنید و مهره دلکو را سفت ببندید.
چکش برق چیست؟
چکش برق که اصلی ترین بخش سازنده دلکو به شمار می رود، قطعه ای است که وظیفه تقسیم برق با ولتاژ زیاد به شمع های خودرو را بر عهده دارد. این قطعه مانند درب دلکو کائوچویی بوده و از این رو عایق جریان الکتریکی است. اگر چکش برق آسیب دیده و ترک بردارد، دیگر خاصیت عایق بودن نداشته، جریان را از خود عبور داده و به بدنه میل دلکو می رساند؛ در نتیجه موتور اتومبیل خاموش می شود. همچنین چنانچه چکش برق به درستی نصب نشود، بیش از اندازه به آن فشار وارد شود و یا زیاد کار کند، آسیب دیده و می ترکد.
روش تست چکش برق
برای آن که بررسی کنیم چکش برق پیکان سالم است و به درستی کار می کند یا دچار نقص شده و نیاز به تعویض دارد، در اولین مرحله باید درب دلکو را باز کنید؛ پس از آن وایر فشار قوی را از برجک درب دلکو جدا کرده و الکترود آن را به قسمت فلزی و رسانای چکش برق نزدیک کنید. حال باید استارت زده و ببینید که آیا جرقه ای روی چکش برق مشاهده می شود یا خیر. اگر در این مرحله جرقه ایجاد شد، می توان نتیجه گرفت که چکش برق ترک برداشته و جریان به میل دلکو منتقل شده است. بنابراین باید در اولین فرصت نسبت به تعویض این قطعه اقدام نمایید. عدم مشاهده جرقه نیز به معنای سالم بودن این قطعه می باشد.